Kinderen en rouw

Soms vragen ouders ons hoe ze hun kinderen kunnen voorbereiden op de uitvaart en hoe kinderen verlies eigenlijk verwerken.

 

10 adviezen vanuit de kinderpsychotherapie.

 

1) Wees open en duidelijk.

Een kind vraagt wat het op dat moment wil weten. Geef daarop een eerlijk antwoord en stel de dingen niet mooier voor dan ze zijn. De metafoor van slapen, bijvoorbeeld, kan tot verwarring leiden, omdat kinderen zien dat dood zijn geen gewoon slapen is. Slapen kan dan bedreigend worden. Je weet nooit precies hoever je kind gevorderd is in het begrijpen van het onomkeerbare van de dood, maar het is altijd belangrijk te vertellen dat iemand niet meer terugkomt.

 

2) Kinderen reageren anders dan volwassenen.

Maken wij ons druk over de kleur of geur van de overledene, ziet een kind vooral dat het bed op wieltjes staat. Sommige reacties lijken ongepast of emotieloos, maar kinderen rouwen anders en vaak ook pas op een later tijdstip.

 

3) Ga naast je kind staan, neem de tijd hem of haar te observeren en probeer de emoties vragenderwijs te verwoorden. Een kind kan emoties niet zo goed uitdrukken in taal, hij heeft jou nodig woorden te leren koppelen aan emoties. 

 

4) Bereid je kind voor door zo objectief mogelijk te vertellen wat hij of zij straks gaat zien of meemaken. Hang er geen waardeoordeel aan, laat een kind het zelf ervaren.

 

5) Een kind snapt (en hoort) meer dan je denkt.

Neem hem of haar serieus en accepteer als hij of zij iets ‘ongepast’ wil doen, zoals voetballen tijdens de condoleance.

 

6) Het leren begrijpen van het onomkeerbare van de dood is een geleidelijk proces.

Dit vindt bij een kind tussen het vijfde en achtste levensjaar plaats. Als kinderen al ervaring hebben opgedaan met de dood kan dit het proces versnellen. Een rouwproces, d.w.z. de mentale en emotionele arbeid die daarbij horen, is echter pas mogelijk als kinderen besef krijgen van het finale van de dood.

 

7) Is het goed of slecht om de overledene aan het kind te laten zien?

Men wil kinderen graag nare ervaringen besparen. Op zich is het niet goed of slecht een overledene te tonen aan een kind. Het belangrijkste is wederom goed aan te sluiten bij de wensen van het kind, het mag, maar het moet niet. Zorg dat je erbij bent als volwassene en kijk hoe het kind reageert. Iedere reactie van het kind is goed, ook al zijn ze voor de volwassene vreemd.

 

8) Verlaat verdriet.

Stel dat de vader van je kind komt te overlijden, dan is de emotie in de eerste periode bij de volwassen nabestaanden op een piek. Die piek van emotie neemt gedurende de jaren langzaam af tot een leefbaar niveau. Een kind van vier kan in beginsel ogenschijnlijk goed omgaan met dit verlies, maar bij mijlpalen in zijn leven (tiener, trouwen, ontslag, etc) kan dit verlies actueel worden. Heb ook dan aandacht en praat erover.

 

9) De steun van ouders is van cruciaal belang.

Jij kent je kind het beste, dus blijf goed kijken. Zie je ander gedrag? Hoe gaat het op school? Is er verschil in gedrag tussen thuis en school? Probeer het kind de steun te geven die het nodig heeft.

 

10) Nog een paar praktische tips:

samen herinneringen ophalen, samen spullen van de overledene opruimen, je kind een aandenken laten uitzoeken, een fotoalbum, plakboek of tekeningen laten maken, help je kind zijn of haar ervaringen met anderen te delen zoals de leerkracht, vriendjes of vriendinnetjes. Praat als ouder zelf ook met anderen over de reacties van je kind. En heel belangrijk, probeer vast te houden aan de dagelijkse routine.